Documatentatie Schilderingen ENCI

	Documentatieschilderingen ENCI
De ENCI opdracht:	In 1965 maakte Martin Linnartz een serie documentatieschilderingen in opdracht van de Cementfabrikant ENCI in Maastricht. Deze opdracht werd verstrekt naar aanleiding van een door Martin Linnartz gewonnen wedkamp tussen kunstenaars om baggerwerkzaamheden en grindwinning op de Maas in beeld te brengen. In 2000 richtte de ENCI in Maastricht een permanente tentoonstelling in met werken van Linnartz.

Recensie in 1965, en 1967	1967: ...., tekeningen waarin [Martin Linnartz] het vermogen bleek te hebben het werken van bedrijfsmachines en hun technische anatomie te onthullen als niet minder driftig, wroetend, bezenuwd en vitaal dan het echte leven van torren en kevers, van dieren en mensen, van handen, voeten en slokdarmen (Prof. Ko Sarneel).

	Om in de St.-Pietersberggroeve de mergel te kunnen winnen, moet eerst een deklaag van gemiddeld 15 meter dikte worden afgegraven. Die deklaag bestaat uit diverse materialen, zoals löss, grind en zavel. Bij het afgraven komt men ook lagen silex (vuursteen) tegen. Deze harde steen wordt later van de mergel gescheiden en afgevoerd en vindt onder meer toepassing als funderingsmateriaal in de wegenbouw.
De afgegraven mergel wordt met grote trucks naar een breker vervoerd. De brokken kalksteen worden vervolgens in een tweede breker verder verkleind en in een ronddraaiende trommel gezeefd. Daarbij komt de harde silex goed van pas, want deze verbrokkelt de mergel nog verder. De grove silex wordt uitgezeefd. Elke twee minuten gaan enkele tonnen aan kleine stukjes mergel en silex in een mergelmengbed. De mergel wordt in lagen gedeponeerd. Alle lagen worden een voor een afgeschraapt, en de diverse soorten mergel worden nogmaals worden gemengd tot een homogene kwaliteit. Vervolgens komt de mergel terecht in de ronddraaiende droger waar het vocht uit de mergel wordt verdampt. Na de droging wordt ook de laatste silex uit de mergel gezeefd. Alleen mergel kleiner dan 5 mm gaat via een mergelsilo naar de meelmolen.
	Klinker is een halfproduct, gemaakt uit mergel. Eerst worden kiezelzuur, aluminiumoxide en ijzeroxide aan de mergel worden toegevoegd. Het aluminiumoxide bevindt zich in poederkoolvliegas, een restproduct dat ontstaat bij het verbranden van steenkool in elektriciteitscentrales in Nederland. De mergel komt met deze stoffen in een meelmolen. Deze molen is voor een deel gevuld met ronde stalen kogels die de grondstoffen tot een zeer fijn meel vermalen. Na de maling wordt het meel opgeslagen in silo’s.
	Nu volgt het branden van het meel tot klinker. Dit gebeurt in Maastricht in een 180 meter lange roterende oven. Deze heeft een diameter van 5,5 meter en is licht hellend opgesteld. Aan de hoge zijde komt het gemalen ovenmeel naar binnen. Het meel wordt eerst door een voorverwarmd met hete lucht. Door de ronddraaiende beweging en de helling van de oven wordt het meel langzaam naar het laagste punt getransporteerd. Op die weg wordt het geleidelijk opgewarmd tot 1450°C. Door de hitte gaan de verschillende grondstoffen met elkaar een chemische reactie aan. Eerst ontwijkt het CO2 uit het meel en verlaat als rookgas de oven via de schoorsteen. Daarnaast vindt een reactie plaats waarbij het overgebleven calciumoxide uit het meel zich bindt met ijzeroxide, aluminiumoxide en kiezelzuur tot portlandcementklinker.
	Er vormen zich grijze bollen: de portlandcementklinker. Om de reactiviteit te behouden, moet de klinker snel met koude lucht worden afgekoeld. Dat gebeurt in koelbuizen (satellieten) die aan het einde van de oven meedraaien. De koude lucht warmt dus op door koeling van de klinker (warmteterugwinning!) en wordt in de oven gebruikt als hete lucht bij de verbranding van de brandstof. Bij de inloop van de oven dienen hete gassen om het meel voor te verwarmen en om de mergel in de droogtrommel te drogen.
	Klinker heeft reeds de eigenschappen van cement: het reageert met water en verhardt dan. Maar het moet eerst tot een fijn poeder worden gemalen. Het malen kan gebeuren met de traditionele kogelmolens, waar stalen kogels van verschillende grootte de klinker vermalen, of met een rollenpers war de klinker onder hoge druk tussen walsen wordt verpulverd.

De teksten op deze pagina zijn een bewerking en samenvatting van een beschrijving van het process van de cementproductie door de ENCI op de website http://www.enci.nl © ENCI. De hierboven weergegeven teksten bedoeld als een sfeerimpressie van de imposante technische installatie en dienen slechts ter ondersteuning van de interpretatie van de kunstwerken. Er is niet noodzakelijkerwijze een direct verband tussen de tekst en de plaatsing van de beelden. Voor technische details verwijzen wij naar de oorsponkelijke bron.

Martin Linnartz, Beeldend Kunstenaar

Documentatieschilderingen ENCI